Analyse van de verkiezingsnederlaag - praatje voor de Partijraad.
Geachte partijraad, beste GroenLinksers, het was geen onverwachte nederlaag, drie weken geleden. Wel een die we ons zwaar moeten aantrekken. Er zijn drie dingen die ik op straat en tijdens de #4dw veel heb teruggehoord: Kunduz, het lente-akkoord en 'het gedoe'. Ik denk dat jullie deze punten ook wel zullen herkennen.
Kunduz. Voor wat betreft Kunduz kun je stellen dat -of je nu voor of tegen was- dit een zeer lastig punt was, zowel vanwege diep gevoelde uitgangspunten in de partij, alsook politiek-strategisch: VVD en CDA kregen credits omdat Nederland weer meedeed, terwijl alles wat fout ging op het bordje van GroenLinks kwam, en dat voor een missie die vier jaar zou duren. Dat valt alleen te managen als de partij geheel achter de missie staat, maar er is verzuimd om in draagvlak te investeren, zowel voor het besluit als erna.
Lente-akkoord. Dan het lente-akkoord. Je kunt ook daar mee eens zijn of niet, dat laat ik even in het midden. Goede dingen waren dat wij vrij veel hebben binnengehaald, en dat het lente-akkoord de macht van wilders definitief brak. Na het lente-akkoord heeft hij nooit meer zoveel macht gehad als daarvoor. Veel mensen hebben het ook als moedig gekwalificeerd, in die zin heeft het ons zeker credits opgeleverd. Nadeel was: PvdA deed niet mee en nadat de euforie was gezakt, hadden PvdA en SP vrij schieten, zoals bijvoorbeeld op het ontslagrecht. Dat is een strategische afweging. Wat als wij niet hadden meegedaan? Waren we dan niet ook aan de rand van het speelveld terechtgekomen, als nee-zeggers? Ik heb ook mensen gesproken die juist GL gestemd hebben vanwege het lente-akkoord.
Het gedoe. Goed. Deze punten (ontslagrecht, Kunduz) waren misschien nog te managen geweest, maar toen kwam het gedoe. De kandidatencommissie heeft volgens mij duidelijk geprobeerd om te handelen volgens door het congres vastgestelde regels. Echter, op het moment dat Tofik zijn kandidaatstelling openbaar maakte, gold niet meer zorgvuldigheid en gelijk speelveld houden, maar de media-logica. en die was al gauw: David Tofik neemt het op tegen Goliath Patrijtop.
Je kunt discussiëren of Tofik's recht zijn ambitie na te jagen zwaarder woog dan het gevaar dat de resulterende campagne de partij zou kunnen schaden. Dat zijn kandidaatstelling de partij zou schaden stond al vrijwel vast. Immers, waar moesten de verschillen gezocht worden? Niet zozeer inhoudelijk, dus in politieke stijl. Ergo, welke kandidaat ook zou winnen, die zou altijd beschadigd zijn. Maar wat doe je ertegen als de kandidaat zijn kandidaatstelling via de media afdwingt?
Tsja, tenslotte nog Ineke, die in haar afscheidsinterview toch wel natrapt. Dan is het beeld compleet. Kiezers houden nog wel van duidelijke politieke keuzes, ook al zijn het niet de hunne. Maar gedoe, dat heeft ons volgens mij de das omgedaan.
Campagne. Wellicht hadden we de eerste twee punten -Kunduz, lente-akkoord- kunnen hanteren als we niet ook nog het gedoe hadden gehad. Wel denk ik dat we dan echt veel eerder met campagnevoeren hadden moeten beginnen, al is het maar op standje half of eerst vooral intern op pad. Hier heeft het ontbroken aan strategisch inzicht vanuit de partijleiding. Men wist dat het in de fractie niet goed liep; men wist van de gevoeligheid van Kunduz en het lente-akkoord.
Hoe verder? Dan de vraag hoe verder. Dat is de meest interessante. Laten we positief beginnen: we hebben een lekker vrije rol in de oppositie, onze grote concurrent PvdA gaat regeren, en D66 is opgeschoven naar rechts, sociaal gezien. Dus vrij schieten. Tijd om onszelf inhoudelijk te vernieuwen dus. Niet qua principes, maar wel qua inhoudelijke uitwerking. Ik zie nu bijvoorbeeld Wijnand Duijvendak pleiten voor een groener gezicht. Maar ik denk niet of een sociaal en een groen gezicht met elkaar in tegenstelling zijn. En ook de derde pilaar, vrijzinnigheid, vind ik een heel belangrijke: ik zie teveel vrijheden, bijvoorbeeld seksuele diversiteit, onder druk komen te staan. Ik geloof dus niet dat wij ‘vooral groen’ moeten worden. Wel moeten we ons sterker onderscheiden van bijvoorbeeld de PvdD die zich met name het knuffelbare groen toe-eigent. Het technisch-beleidsmatige groen, dat zich ook veel in Brussel afspeelt, hebben we wel goed maar dat is weer minder zichtbaar.
Je hebt als GroenLinks nu de kans om met vernieuwende punten te komen, mits je niet vergeet om maatschappelijke steun te zoeken. De maatschappelijke worteling en samenwerking is essentieel, want parlementair beteken we nu even niet zo veel. Dat zal niet makkelijk worden, want maatschappelijke organisaties zullen zich niet makkelijk willen verbinden aan een -ahem- 'splinterpartij'. En media-aandacht zal er vooral zijn als het slecht gaat, maar ons verder spaarzaam bedeeld worden als kleine partij. Aan de andere kant zie ik kansen. Juist links heeft zich de afgelopen jaren, vooral reagerend op Wilders, inhoudelijk weinig vernieuwd. Dus het GroenLinkse geluid kan heel verfrissend zijn.
Maar de eerste prioriteit zal zijn om het vertrouwen in onze partij te herstellen. Het mag misschien klinken als een dooddoener maar het is zo: vertrouwen komt te voet en gaat te paard. De weg omhoog zal dus lang zijn. Maar dat GroenLinks er bovenop komt, staat voor mij vast.
|